Otopark kullanımı ve paylaşımı, apartman ve site yönetiminde sıklıkla karşılaşılan konulardan biridir. Türkiye’de bu hususta düzenlemeler, Kat Mülkiyeti Kanunu (KMK), Otopark Yönetmeliği ve ilgili imar planları çerçevesinde şekillenir. Özellikle kapalı ve açık otopark alanlarının kullanımı, paylaştırılması ve yönetimi, hem teknik hem de hukuki bir çerçeveye oturtulmalıdır. Bu makalede, otopark paylaşımının nasıl olması gerektiği, ilgili kanunlar ve yönetmelikler ışığında detaylıca ele alınacaktır.
Otoparklar Hukuki Açıdan Ortak Alanlardır
Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 16. maddesine göre, otoparklar “ortak yer” statüsündedir. Ortak alanlar, tüm kat maliklerinin eşit şekilde faydalanması gereken alanlar arasında yer alır. KMK’nın 18. maddesi, kat maliklerinin ortak alanları kullanırken birbirini rahatsız etmemek ve adil davranmakla yükümlü olduğunu belirtir.
Ancak, bu ortak kullanım hakkı bazı durumlarda arsa payı oranında ya da yönetim planında belirlenen kurallara göre değişkenlik gösterebilir. Yönetim planında otopark alanlarının belirli bağımsız bölümlere tahsis edilmesi durumunda, bu tahsislere uymak zorunludur.
Yönetim Planının Rolü ve Önemi
Yönetim planı, apartman ve sitelerde yaşamın temel kurallarını belirleyen bir dokümandır. Otopark paylaşımı konusunda da yönetim planı belirleyici olabilir.
- Eklenti Olarak Tahsis Edilmiş Otoparklar: Tapu siciline kayıtlı eklenti niteliğindeki otopark alanları, sadece ilgili bağımsız bölüm malikleri tarafından kullanılabilir.
- Genel Kullanıma Açık Otoparklar: Yönetim planında herhangi bir tahsis yapılmamışsa, tüm bağımsız bölümler eşit kullanım hakkına sahiptir.
Eğer yönetim planında otoparkla ilgili bir hüküm bulunmuyorsa, bu durumda KMK ve Otopark Yönetmeliği devreye girer.
Otopark Yönetmeliği ve Metrekare Bazlı Haklar
Otopark Yönetmeliği’ne göre, yapı ruhsatı tarihine bağlı olarak bağımsız bölümler için belirli otopark hakları tanımlanır. Örneğin:
- 80 m² altındaki daireler: Her üç daireye bir otopark yeri,
- 80-120 m² arasındaki daireler: Her iki daireye bir otopark yeri,
- 120 m² üzerindeki daireler: Her daireye bir otopark yeri tahsis edilmelidir.
Ticari bağımsız bölümler için ise kullanım alanına göre farklı düzenlemeler bulunmaktadır.
Tahsis Yapılmamış Otoparkların Yönetimi
Yönetim planında otopark paylaşımına dair hüküm bulunmuyorsa, adil bir düzenleme yapılmalıdır. Bu durumda:
- Otopark Yönetmeliği’ne Uygun Dağıtım: Bağımsız bölümlerin metrekarelerine göre otopark hakkı belirlenebilir.
- Otopark Giriş-Çıkış Sistemleri: Araçların giriş-çıkışını kontrol etmek ve adil kullanım sağlamak için plaka tanıma sistemi veya diğer elektronik çözümler kullanılabilir.
- İlk Gelen Park Eder Kuralı: Otopark kapasitesinin yetersiz olduğu durumlarda, ilk gelen park eder prensibi geçici bir çözüm olarak uygulanabilir.
Birden Fazla Aracı Olanlar İçin Çözümler
Otopark alanlarının kapasitesi, bazı maliklerin birden fazla araca sahip olmasını karşılamaya yetmeyebilir. Bu durumda:
- Fazla araçlar için ücretli abonelik sistemi önerilebilir.
- Komşular arasında gönüllü otopark alanı değişimi sağlanabilir.
Otopark Sorunlarının Çözümü İçin Öneriler
- Yönetim Planı Güncellemeleri: Tüm maliklerin 4/5 çoğunluğu ile yönetim planına otopark paylaşımına ilişkin hükümler eklenebilir.
- Adil ve Şeffaf Karar Mekanizması: Kat malikleri kurulu toplantılarında otopark paylaşımı açıkça tartışılmalı ve karara bağlanmalıdır.
- Elektronik Sistemlerin Kullanımı: Plaka tanıma, otomatik giriş-çıkış sistemleri gibi teknolojilerle sorunlar minimize edilebilir.